Przybliżymy wam kolejne etapy
rozwoju mowy dziecka
Pamiętajcie! Każde dziecko jest inne, każde rozwija się we własnym rytmie. Najważniejsze jest, żeby rozwój mowy przebiegał harmonijnie. Musimy widzieć ciągłe postępy. Nie powinien również w ZNACZNY sposób odbiegać od przedstawionych poniżej norm.
Pierwszy rok życia dziecka to okres melodii. Wyróżniamy w nim następujące etapy: 1.KRZYK I PŁACZ, dziecko płacze, bo jest mu “źle”, bo wie że wtedy zostaną zaspokojone jego potrzeby. 2. Następnie ok. 2 – 3 miesiąca pojawia się GŁUŻENIE. Jest to odruch bezwarunkowy (nieuświadomiony). Dzidziuś wydaje dźwięki typu: g, k, gli, kli, a także zbliżone do samogłosek. Pojawiają się one początkowo “od tak”, a później na widok znanej osoby. Głużą również dzieci z wadą słuchu! 3.Około 6 miesiąca pojawia się GAWORZENIE – jest to czynność zamierzona. Dziecko świadomie powtarza zasłyszane z otoczenia różnorodne dźwięki. Stopniowo utrwalają się ciągi sylab np: bababababa, mamamama itd. Są one często postrzegane jako pierwsze słowa – ale to jeszcze nie one 😉 Dzieci z niedosłuchem lub głuchotą wchodząc w okres gaworzenia “milkną”!
Około 9 m. ż. maluch odkrywa, że ciągi dźwięków jakie słyszy i wypowiada coś znaczą! Pod koniec pierwszego roku życia wypowiada już pojedyncze słowa. Dzieci przechodzą zatem w okres wyrazu. Na początku jedno słowo może mieć wiele znaczeń, dziecko może wymawiać tylko jego część, może również tworzyć własne słowa. Charakterystyczne jest także używanie przez dzieci wyrażeń dźwiękonaśladowczych. Dziecko bardzo, bardzo szybko uczy się nowych słów. Już dużo rozumie, choć niewiele jeszcze mówi 😉
Około 18 m. ż. nasza pociecha powoli wchodzi w okres wypowiedzi dwuwyrazowej. Pojawiają się pierwsze zdania, charakteryzujące się prostotą. Są króciutkie 🙂 np.: “Koko pi” – Kura śpi, “Tata da” – Tata daj. 🙂 Dwulatek powinien już tworzyć tego typu zdania.
Po drugich urodzinach dziecko nadal ekspresowo poszerza zasób słów, doskonali artykulację i gramatykę języka. Wtedy również uwidaczniają się różnice indywidualne miedzy dziećmi.
Skończyliśmy na naszym świeżo upieczonym dwulatku 😉 Dziecko w trzecim roku życia wykazuje dużą aktywność komunikacyjną. W tym czasie uwidaczniają się różnice indywidualne między dziećmi. Zasób słów rośnie baaaardzo szybko. Mowa dziecka charakteryzuje się dużą zmiennością. Wyrazy proste i krótkie są wymawiane lepiej niż dłuższe (w tym okresie pojawiają się wyrazy dwu- i trzysylabowe). Prawie trzyletnie dziecko ma już opanowaną artykulację samogłosek, wyjątek mogą stanowić nie zawsze poprawnie realizowane samogłoski nosowe (ą i ę). W zakresie spółgłosek występują wyraźne zmiękczenia i substytucje (zastępowanie jednej głoski inną). Dzieci zastępują trudniejsze artykulacyjnie głoski, głoskami łatwiejszymi i dobrze opanowanymi. W niektórych słowach realizacja danej głoski może być poprawna, a w innych Maluch może ją nadal zastępować inną głoską. W tym czasie obecne jest nadal zjawisko upraszczania. No cóż – zmienność, zmienność 🙂
Po ukończeniu 3 lat dziecko wchodzi w okres swoistej mowy dziecięcej. Trzylatek posługuje się kilkuwyrazowymi zdaniami. Mówi chętnie i dużo. Jego wypowiedzi odnoszą się do aktualnych wydarzeń. Rozumie gdy mówimy o rzeczach, które wcześniej doświadczyło. Powinien wymawiać następujące dźwięki: [ a, o, e, u, i, y, ą, ę, p, m, b, f, w, t, d, n, ń, l, ś, ź, ć, dź, k, g, h, j, ł], a także zmiękczone: (pi, bi, mi, fi, wi, li, ki, gi). Niektóre dzieci zastępują jeszcze głoski: [k, g] głoskami: [t, d]. Mogą także mylić [h] i [f]. Głoska [r] jest wymawiana jako [l]. Głoski: [sz, ż, cz, dż, s, z, c, dz] , zastępowane są przez: [ś, ź, ć, dź]. Choć głoski [s, z, c, dz] mogą lub zaczynają być wypowiadane prawidłowo.
Dziecko 4- letnie przejawia ogromną chęć porozumiewania się i dzielenia swoimi przemyśleniami, spostrzeżeniami. Wymowa dziecka staje się bardziej dokładna. Głoski [s, z, c, dz, k, g] powinny być już artykułowane prawidłowo. Dziecko w tym wieku może jeszcze wymawiać głoski [sz, ż, cz, dż] jako [s, z, c, dz] i [r] jako [l].
Po ukończeniu 5 r.ż. wypowiedzi dziecka są w większości poprawne gramatycznie. Wymowa dziecka się doskonali. Głoski: [sz, ż, cz, dż, r] zaczynają być wymawiane prawidłowo. Czasami można zaobserwować zjawisko hiperpoprawności – dziecko wymawia np. [rustro] -zamiast lustro), [rakier] – lakier. Powinno ono ustąpić samoistnie wciągu kilku tygodni, miesięcy. Według norm, artykulacja powinna zostać ostatecznie ustalona do 6 r. ż. 🙂
Tak właśnie przedstawia się “książkowy” rozwój mowy dziecka 🤓 Oczywiście – jak już pisałyśmy, każde dziecko jest indywidualnością i jego rozwój może przebiegać trochę inaczej. Są jednak sytuacje, w których powinniśmy się skonsultować ze specjalistami, ale to już temat na kolejne wpisy
Agata Tudek I Anna Siarkiewicz.